Medya Okuryazarlığı Nedir ?

Medya Okuryazarlığı Nedir ?

Medya okuryazarlığı; medya içeriklerini, ayrıştırma, sorgulama ve karşılaştırma gibi bilinçli süreçlerden geçirerek, çözümleme, anlama ve yorumlama yetisi olarak tanımlanabilir. Basılı medyanın yerini, anlık olarak haber ve bilgi akışının gerçekleştiği internet merkezli medya yayın organlarının aldığı günümüz toplumunda, medya okuryazarlığı, doğru bilgi ve habere ulaşabilmek açısından son derece gerekli ve önemlidir.

İnternet ve sosyal medya dahil olmak üzere, televizyon, radyo, dergi ya da gazete gibi farklı platformlar aracılığı ile bizlere ulaştırılan bilgi, belge ya da haberler her zaman için tamamıyla gerçeği yansıtmıyor olabilir. Bazen hata ya da teyit noksanlığı nedeniyle bazen de gerçeği değiştirmek ya da örtbas etmek amacıyla bilinçli olarak medyada yer alan kirli bilgi, sosyal, ekonomik ya da siyasal anlamda hatalı tercihler yapmamıza ya da kararlar almamıza neden olabilir. Medya okuryazarlığı sayesinde tüm bu haber, bilgi ya da görsellerin doğruluğunu sorgulamak, içeriklerin amaç ve niyetini anlamak mümkün olabilecektir.

Medya Okuryazarlığı Neden Önemlidir ?

İnternet yayıncılığı, sosyal medya ve video içerik servislerinin yoğun ilgi gördüğü günümüz medya dünyasında, hatalı, eksik ya da kasıtlı ve kirli bilginin kontrolsüz olarak ve hızla yayılması neredeyse kaçınılmazdır. Bu bilgi, belge ya da görseller, propaganda ya da manipülasyon amacıyla kasıtlı olarak yayıldığında toplumun oldukça geniş bir grubunun hatalı kararlar almasına ya da fikirler oluşturmasına sebebiyet verebilir. Aynı şekilde yanıltıcı içerikler nedeniyle toplumun belirli bir bölümünün zarar görmesi ya da haksız imtiyaz sahibi olması da mümkündür. Medya okuryazarlığı sayesinde, sunulan tüm bu bilgilerin çözümlenmesi ve hatalı olanların hızla belirlenmesi mümkün olabilir. Bu durum kişilerde eleştirel düşünme yeteneğinin gelişmesine ve sosyal bilinç düzeyinin yükselmesine yardımcı olur.

Medya Okuryazarlığı Eğitimi

Farkındalığı yüksek, eleştirel bakış açısına sahip ve doğru ile yanlışı ayırma yetisi gelişmiş bireyler için çeşitli kurum ve kuruluşlar taraşından medya okuryazarlığı eğitimleri verilmektedir.

Üniversite ve Kolej Programları: Bazı kolej ve üniversitelerin eğitim süreçleri içerisinde, özellikle medya, iletişim ve gazetecilik alanında eğitim veren fakülteler başta olmak üzere sosyal bilimler alanı genelinde, medya okuryazarlığı dersi sunulmaktadır.
Sivil Toplum Kuruluşları: Toplumu bilinçlendirmek, medya okuryazarlığının önemine dikkat çekmek ve temel beceriler geliştirmek niyetiyle, bazı sivil toplum kuruluşları seminer ve etkinlikler düzenleyebilmektedir.
Online Kurslar: Hatalı, eksik ve yanıltıcı içerikleri tanıma, medya analizi ve kaynak değerlendirmesi konularının ele alındığı, ücretli ya da ücretsiz medya okuryazarlığı kursları yer almaktadır.
Eğitim Merkezleri ve Kütüphaneler: Halk kütüphaneleri ve üniversite kütüphaneleri gibi yerel kütüphaneler ve bazı eğitim kurumlarından medya okuryazarlığı için kaynak ve bilgi talep etmek mümkündür.

Medya Okuryazarlığı Temel Adımları

Medya okuryazarlığı, tüm medya platformları açısından farklı yaklaşımlar gerektirse de temel olarak bazı adımların dikkatle takip edilmesi önemlidir.

Kaynakların Kontrolü: Bilginin içeriğine yönelmeden hemen önce, içerik üreticisinin kimliğine ulaşmak ve kaynağın güvenilirliğini teyit etmek medya okuryazarlığının ilk aşaması olarak gösterilebilir. Akademik içerikler, uzman görüşleri ya da resmi haber kuruluşları tarafından üretilmiş içerikler nispeten daha güvenilir olarak nitelendirilebilir. Bunun yanı sıra şüpheli kaynaklar ve anonim içeriklere dikkatle yaklaşmak önemlidir.
Kaynak Karşılaştırması: İlgili konunun tek bir kaynak yerine birden fazla kaynaktan taranması, daha objektif bir şekilde değerlendirilmesi açısından önemlidir.
Görsel ve Dil Açısından Analiz Etme: İlgili içeriğin alt mesajlarının ortaya çıkarılabilmesi, kullanılan dilin ve servis edilen görselin doğru okunması ile sağlanabilir. Sunulan görselin manipüle edilebileceği ve dilin maçlar doğrultusunda çarpıtılabileceği akıldan çıkarılmamalıdır.
Sosyal Medya Hassasiyeti: Sosyal medya paylaşımlarının hem görsel hem de yazılı içerik açısından dikkatle incelenmesi ve doğruluğunun araştırılması önemlidir. Kullanılan görsel materyaller ile sunulan metin mesajının örtüştüğünden emin olunmalıdır.

Medya okuryazarlığı açısından bu dört önemli kural çerçevesinde, içeriklere şüpheli yaklaşmak, olası yanılgı ve manipülasyonların önüne geçilmesini sağlayabilir. Ancak Medya okuryazarlığının kısa bir eğitimin ötesinde uzun soluklu bir süreç olduğu unutulmamalıdır.